Νομός Αχαίας

Η Αχαΐα είναι νομός της Ελλάδας που βρίσκεται στο βόρειο μέρος του γεωγραφικού διαμερίσματος της Πελοπόννησου και υπάγεται στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Συνορεύει στα ανατολικά με το νομό Κορινθίας, στα νότια με το νομό Αρκαδίας και στα νοτιοδυτικά με το νομό Ηλείας. Πρωτεύουσα του νομού είναι η Πάτρα, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, η οποία χαρακτηρίζεται και ως η βασική ακτοπλοϊκή πύλη της χώρας προς την δυτική Ευρώπη.

Λίμνη Τσιβλού

Η Αχαΐα από το 2011 κ. εξ. με το Πρόγραμμα Καλλικράτης χωρίζεται σε πέντε δήμους, τους δήμους: Πατρέων,Αιγιαλείας, Δυτικής Αχαΐας, Καλαβρύτων και Ερυμάνθου. Πριν την εφαρμογή του "Καλλικράτη", με το Σχέδιο Καποδίστριας που ίσχυε από το 1997, ο νομός χωριζόταν σε 21 δήμους και 2 κοινότητες. 

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα

Η Αχαΐα στα βόρεια βρέχεται από τον Πατραϊκό κόλπο και τον Κορινθιακό κόλπο και στα δυτικά από το Ιόνιο πέλαγος. 

Το έδαφος του νομού είναι κατά 60% ορεινό, 24% πεδινό και 16% ημιορεινό. Οι σπουδαιότεροι ορεινοί όγκοι του, είναι ο Χελμός (2.355 μ.), ο Ερύμανθος (2.224 μ.) και το Παναχαϊκό όρος (1.928 μ.). Δυτικά υπάρχει μια σημαντική λοφώδη περιοχή με χαμηλά βουνά, που γίνεται πεδινή στην άκρη της και φτάνει μέχρι την παράκτια ζώνη. 

Οι κυριότεροι ποταμοί του νομού, είναι ο Σελινούντας, ο Πείρος, ο Βουραϊκός, ο Γλαύκος ο και ο Κράθις, ενώ από την Αχαΐα πηγάζουν και ρέουν αρχικά οι ποταμοί Ερύμανθος και Λάδωνας που εκβάλουν στον Αλφειό, τον μεγαλύτερο ποταμό της Πελοποννήσου.

Βουραϊκός ποταμός

Στο βορειοδυτικό άκρο της Αχαΐας, κοντά στο ακρωτήριο του Αράξου και τα Μαύρα Βουνά (249 μ.), σχηματίζεται ένα δίκτυο λιμνοθαλασσών, με την λιμνοθάλασσα Πάπα, περισσότερο γνωστή και ως λιμνοθάλασσα του Αράξου, τηνλιμνοθάλασσα του Προκόπου, γνωστότερη ως λιμνοθάλασσα της Καλογριάς και την λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, αλλά και η λίμνη Λάμια. Ενώ υπάρχει και η λίμνη Τσιβλού που βρίσκεται στο δήμο Καλαβρύτων, ανατολικό τμήμα του νομού, σε υψόμετρο περίπου 720 μέτρων και δημιουργήθηκε στις 24 Μαρτίου 1913 όταν από μια μεγάλη κατολίσθηση φράχτηκε η κοίτη του ποταμού Κράθη.

Ηλιοβασίλεμα στην Πάτρα

Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου

Το κλίμα της Αχαΐας χαρακτηρίζεται κυρίως ως εύκρατο μεσογειακό αλλά ποικίλει ανάλογα με το υψόμετρο, την απόσταση από την θάλασσα και διάφορα τοπικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Στις παράκτιες περιοχές το κλίμα είναι τυπικό μεσογειακό με ήπιους χειμώνες, πιο υγρούς στα δυτικά και λιγότερο στα ανατολικά και θερμά, ξηρά καλοκαίρια, με κάποιες βροχοπτώσεις στα δυτικά και ελάχιστες στα ανατολικά. Η μέση θερμοκρασία του έτους γι΄ αυτές τις περιοχές είναι περίπου 17°-18°C. Στα ενδότερα του νομού και όσο ανεβαίνει το υψόμετρο το κλίμα είναι περισσότερο ψυχρό με δριμύτερους χειμώνες και πιο δροσερά καλοκαίρια με περισσότερες βροχοπτώσεις κυρίως στα ορεινά, με εξαίρεση τα χαμηλά πεδινά της ενδοχώρας που έχουν πιο θερμά καλοκαίρια απ΄ ότι οι παράκτιες περιοχές.

Άποψη της Πάτρας

Πληθυσμός

Ο νομός Αχαΐας είναι ο τρίτος σε έκταση και μεγαλύτερος σε πληθυσμό από τους επτά νομούς της Πελοποννήσου. Ο πληθυσμός είναι συγκεντρωμένος κατά μεγάλο ποσοστό στα πολεοδομικά συγκροτήματα της Πάτρας και του Αιγίου. 

Οικονομία

Η γεωγραφική θέση του νομού, στο βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, σε μικρή απόσταση από τη Στερεά Ελλάδα, και με την Πάτρα, τρίτο αστικό κέντρο της χώρας (ματά την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη) και σπουδαιότερο οικονομικό κέντρο και λιμάνι της Δυτικής Ελλάδας ευνόησε την ανάπτυξη της βιομηχανίας και του εμπορίου. Εντούτοις μετά το 1990 έκλεισαν ορισμένες βιομηχανικές μονάδες, γεγονός το οποίο αύξησε σημαντικά το ποσοστό ανεργίας στην περιοχή.

Η αγροτική οικονομίας είναι ανεπτυγμένη και εντάσσεται στην παραθαλάσσια πεδινή ζώνη του νομού, με κύρια προϊόντα σταφίδες, σταφύλια, κρασί, λεμόνια, αχλάδια, λαχανικά, λάδι, καθώς και δημητριακά, αμύγδαλα, ζωοκομία, ξυλεία κ.ά.

Η εθνική οδός Αθηνών-Πατρών και η τακτική σύνδεση με τη Στερεά Ελλάδα, τα νησιά του Ιονίου και τα λιμάνια της Ιταλίας με οχηματαγωγά πλοία ευνοούν και την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, ενώ η γέφυρα Ρίου-Αντιρίου ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.

Νομός Ηλείας

O νομός Ηλείας είναι νομός της Ελλάδας που βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου μεταξύ των παράλληλων 38 06 Β και των μεσημβρινών 20 56 Α και 22 00Α    και  υπάγεται στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Συνορεύει Βόρεια  και Βορειοανατολικά με τον νομό Αχαίας,   ανατολικά με το νομό Αρκαδίας, νότια με το νομό Μεσσηνίας, ενώ Δυτικά   βρέχεται από το Ιόνιο Πέλαγος. . Ο νομός έχει έκταση 2.604 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πύργος. Κατά την απογραφή του 2001 ο πληθυσμός ανερχόταν σε 193.288.

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα

Το έδαφος του νομού είναι βασικά πεδινό. Από τα 2,,682 τ. χλμ. ορεινά είναι τα 609, και αυτά στο βορειοανατολικό τμήμα ( στ σύνορα με την Αχαία), στο ανατολικό (στα σύνορα με την Αρκαδία) και στο νότιο (στα σύνορα με την Μεσσηνία) Στο βορειοανατολικό τμήμα υψώνεται με νοτιοδυτική κατεύθυνση, ο Ερύμανθο (κορυφή Ωλονός, 2.224 μ.)- που ανήκει εξίσου και στην Αχαία- και παράλληλα προς αυτόν η Λάμπεια, 1797 μ). Νοτιότερα, ΒΑ της Αρχαίας Ολυμπίας, εκτείνεται η Φολόη (7680 μ.) που έχει περισσότερο μορφή οροπεδίου. Στο νότιο τμήμα του νομού υψώνεται, με κατεύθυνση Α προς Δ, η Μίνθη (1.345μ.) και παράλληλα προς αυτή, βορειότερα, ο Παλίθας (773μ.). Στο υπόλοιπο τμήμα του Νομού, Δ και Β των ορεινών αυτών τμημάτων, απλώνεται η πεδιάδα της Ηλείας, η μεγαλύτερη της Πελοποννήσου.

Οι ακτές του νομού είναι χαμηλές και αλίμενες, με μεγάλες αμμουδιές και πολλές λιμνοθάλασσες. Στο νότιο τμήμα, στην κόλπο της Κυπαρρισίας, από την ιλύ που μεταφέρει κυρίως ο Αλφειός αλλά και εξαιτίας των θαλάσσιων ρευμάτων, έχουν σχηματιστεί οι εσωτερικές λιμνοθάλασσες του Καϊάφα (κοντά στη Ζαχάρω), της Αγουλινίτσσας (στο Επιτάλιο, Ν του Πύργου) και της Μουριάς (Δ του Πύργου). Μετά το κατάκωλο σχηματίζεται μια ελαφριά κόλπωση μέχρι το ακρωτήριο Τρυπητή και από εκεί συνεχίζεται επίσης χαμηλή και αλίμενη μέχρι τον Άραξο (Αχαΐα). Στο μέσο περίπου της τελευταίας κόλπωσης έχει σχηματιστεί η γνωστή λιμνοθάλασσα Κοτύχι.).

Το υδρογραφικό δίκτυο είναι πλούσιο με βασικούς ποταμούς τον Αλφειό και τον Πηενιό.. Ο πρώτος που είναι ο μεγαλύτερος της Πελοποννήσου (120 χλμ.) καθορίζει για ένα διάστημα τα σύνορα μεταξύ των νομών Ηλείας και Αρκαδίας, εισέρχεται στο ηλειακό έδαφος στο σημείο της συμβολής του με τον Λάδωνα, ρέει με κατεύθυνση προς Δ, δέχεται τα νερά διαφόρων παραποτάμων και εκβάλει στον κόλπο της Κυπαρισσίας. Ο Πηνειός, που ρέει ολοκληρωτικά στο έδαφος της Ηλείας, σχηματίζεται μεταξύ Ερύμανθου και Λαμπείας, ρέει με νότια και ύστερα με δυτική κατεύθυνση, δέχεται τα νερά πολλών παραποτάμων και εκβάλλει Ν της Γαστούνης.

Το κλίμα του  νομού είναι θαλάσσιο μεσογειακό, με ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια κυρίως λόγο της επίδρασης της θάλλασας. Η θερμοκρασία σπάνια κατέρχεται υπό το μηδέν τον χειμώνα και μόνο στην εσωτερική πεδινή περιοχή υπερβαίνει τους 40^ο C το καλοκαίρι. Η σχετική υγρασία του αέρα κυμαίνεται μεταξύ 67,5 και 70 βαθμών της υγρομετρικής κλίμακας, με υγρότερο μήνα το Δεκέμβριο και ξηρότερους τους Ιούλιο και Αύγουστο. Ο νόμος είναι μεταξύ αυτών με την λιγότερη νέφωση στη χώρα: η μέση ετήσια νέφωση κυμαίνεται μεταξύ 3,5 και 4,0. Οι αίθριες ημέρες είναι περισσότερες από 150 και οι νεφοσκεπείς λιγότερες από 50.

Το σύστημα των ανέμων που επικρατούν είναι μάλλον κανονικό. Από τον Νοέμβριο έως το Μάρτιο επικρατούν ελαφρώς οι άνεμοι του νότιου τομέα, οι οποίοι πολλές φορές φτάνουν στο βαθμό της θύελλας προκαλώντας μεγάλη θαλασσοταραχή. Κατά τους θερμούς μήνες επικρατούν κυρίως οι δυτικοί άνεμοι ως θαλάσσιες αύρες και οι βορειοδυτικοί ως μελτέμια, τα οποία όμως παρουσιάζουν μικρότερη ένταση και συχνότητα σε σχέση με τα αντίστοιχα της περιοχής του Αιγαίου.

Οι βροχές είναι άφθονες από τον Οκτώβριο έως το Μάρτιο, τα δε ύψη βροχής είναι υπερδιπλάσια από αυτά που σημειώνονται στις ανατολικές περιοχές της Πελοποννήσου.

Το χιόνι, ιδίως στα παράκτια τμήματα, παρουσιάζει μικρή συχνότητα. Αντίθετα μεγάλη συχνότητα παρουσιάζει το χαλάζι, που πολλές φορές προκαλεί σημαντικές ζημιές στη γεωργία.

Πληθυσμός

Κυριότερα αστικά κέντρα του νομού είναι η πρωτεύουσα Πύργος και η Αμαλιάδα, νεότερη πόλη που συνεχώς αναπτύσσεται και η οποία οφείλει την ονομασίας της στην βασίλισσα Αμαλία. Άλλοι οικισμοί στην πεδιάδα της Ηλείας είναι η Γαστούνη, αγροτικό κέντρο με αξιόλογη ανάπτυξη κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Ανδραβίδα πρωτεύουσα του πριγκιπάτου του Μοριά κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας, τα Λεχαινά, πατρίδα του συγγραφέα Ανδρέα Καρκαβίτσα, η Ανδρίτσαινα, στις ανατολικές πλαγιές της Μίνθης, πατρίδα του φιλικού Πάνου Αναγνωστόπουλου, με σπουδαία βιβλιοθήκη, η Ολυμπία, κοντά στο αρχαίο ιερό του Δία, σημαντικός αρχαιολογικός χώρος και τουριστικό κέντρο.

Οικονομία

Από πλευράς οικονομικής ανάπτυξης και εισοδήματος, ο νομός βρίσκεται σε ενδιάμεσο στάδοιο μεταξύ των νομών της κεντρικής και της νότιας Πελοποννήσου (Αρκαδίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας) και των τριών νομών της βόρειας και βορειοανατολικής Πελοποννήσου (Αχαίας, Κορινθίας, Αργολίδας). Η οικονομία βασίζεται στην γεωργία. Η μεγάλη εύφορη πεδιάδα, η οποία αρδεύεται κατά το μεγαλύτερο μέρος προσφέρεται για ποικίλες καλλιέργειες. Η μισή έκταση του νομού είναι καλλιεργήσιμη. Καλλιεργούνται κυρίως δημητριακά, όσπρια, κηπευτικά και εσπεριδοειδή. Σημαντική είναι επίσης η καλλιέργεια κορινθιακής σταφίδας. Στην Ηλεία καλλιεργούνται οι μεγαλύτερες εκτάσεις-από κάθε άλλο νομό-σε θερμοκήπια. Κάποια ανάπτυξη παρουσιάζει η κτηνοτροφία (βοοειδή, αιγοπρόβατα, χοίροι). Στη περιοχή υπάρχει επίσης παράδοση στην εκτροφή αλόγων (ιπποφορβεία Γαστούνης).Άλλοι πόροι είναι η εκμετράλλευση των δασών (καλύπτουν περίπου το ένα τέταρτο του νομού) και η αλιεία. Αξιόλογες είναι οι ιαματικές πηγές της Ηλεία: του Καϊάφα και της Κυλλήνης. Η βιομηχανία περιορισμένη, περιορίζεται σε επεξεργασία αγροτικών προϊόντων. Αξιόλογος και συνεχώς αναπτυσσόμενος πόρος του νομού είναι ο τουρισμός, που οφείλεται και στα αρχαία μνημεία (Ήλις, Ολυμπία, Φιγαλεία) και στο τοπίο, ειδικότερα στις εκτεταμένες πανέμορφες αμμουδιές. Σε κάθε Ολυμπιάδα  η περιοχή συγκεντρώνει τα βλέμματα του κόσμου, καθώς εκεί πραγματοποιείται η τελετή αφής της φλόγας.

Για την Ιστορία της περιοχής, βλ Νομός Ηλείας Ιστορία       

Ilia

Ilia