Νομός Ηλείας

O νομός Ηλείας είναι νομός της Ελλάδας που βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου μεταξύ των παράλληλων 38 06 Β και των μεσημβρινών 20 56 Α και 22 00Α    και  υπάγεται στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Συνορεύει Βόρεια  και Βορειοανατολικά με τον νομό Αχαίας,   ανατολικά με το νομό Αρκαδίας, νότια με το νομό Μεσσηνίας, ενώ Δυτικά   βρέχεται από το Ιόνιο Πέλαγος. . Ο νομός έχει έκταση 2.604 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πύργος. Κατά την απογραφή του 2001 ο πληθυσμός ανερχόταν σε 193.288.

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα

Το έδαφος του νομού είναι βασικά πεδινό. Από τα 2,,682 τ. χλμ. ορεινά είναι τα 609, και αυτά στο βορειοανατολικό τμήμα ( στ σύνορα με την Αχαία), στο ανατολικό (στα σύνορα με την Αρκαδία) και στο νότιο (στα σύνορα με την Μεσσηνία) Στο βορειοανατολικό τμήμα υψώνεται με νοτιοδυτική κατεύθυνση, ο Ερύμανθο (κορυφή Ωλονός, 2.224 μ.)- που ανήκει εξίσου και στην Αχαία- και παράλληλα προς αυτόν η Λάμπεια, 1797 μ). Νοτιότερα, ΒΑ της Αρχαίας Ολυμπίας, εκτείνεται η Φολόη (7680 μ.) που έχει περισσότερο μορφή οροπεδίου. Στο νότιο τμήμα του νομού υψώνεται, με κατεύθυνση Α προς Δ, η Μίνθη (1.345μ.) και παράλληλα προς αυτή, βορειότερα, ο Παλίθας (773μ.). Στο υπόλοιπο τμήμα του Νομού, Δ και Β των ορεινών αυτών τμημάτων, απλώνεται η πεδιάδα της Ηλείας, η μεγαλύτερη της Πελοποννήσου.

Οι ακτές του νομού είναι χαμηλές και αλίμενες, με μεγάλες αμμουδιές και πολλές λιμνοθάλασσες. Στο νότιο τμήμα, στην κόλπο της Κυπαρρισίας, από την ιλύ που μεταφέρει κυρίως ο Αλφειός αλλά και εξαιτίας των θαλάσσιων ρευμάτων, έχουν σχηματιστεί οι εσωτερικές λιμνοθάλασσες του Καϊάφα (κοντά στη Ζαχάρω), της Αγουλινίτσσας (στο Επιτάλιο, Ν του Πύργου) και της Μουριάς (Δ του Πύργου). Μετά το κατάκωλο σχηματίζεται μια ελαφριά κόλπωση μέχρι το ακρωτήριο Τρυπητή και από εκεί συνεχίζεται επίσης χαμηλή και αλίμενη μέχρι τον Άραξο (Αχαΐα). Στο μέσο περίπου της τελευταίας κόλπωσης έχει σχηματιστεί η γνωστή λιμνοθάλασσα Κοτύχι.).

Το υδρογραφικό δίκτυο είναι πλούσιο με βασικούς ποταμούς τον Αλφειό και τον Πηενιό.. Ο πρώτος που είναι ο μεγαλύτερος της Πελοποννήσου (120 χλμ.) καθορίζει για ένα διάστημα τα σύνορα μεταξύ των νομών Ηλείας και Αρκαδίας, εισέρχεται στο ηλειακό έδαφος στο σημείο της συμβολής του με τον Λάδωνα, ρέει με κατεύθυνση προς Δ, δέχεται τα νερά διαφόρων παραποτάμων και εκβάλει στον κόλπο της Κυπαρισσίας. Ο Πηνειός, που ρέει ολοκληρωτικά στο έδαφος της Ηλείας, σχηματίζεται μεταξύ Ερύμανθου και Λαμπείας, ρέει με νότια και ύστερα με δυτική κατεύθυνση, δέχεται τα νερά πολλών παραποτάμων και εκβάλλει Ν της Γαστούνης.

Το κλίμα του  νομού είναι θαλάσσιο μεσογειακό, με ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια κυρίως λόγο της επίδρασης της θάλλασας. Η θερμοκρασία σπάνια κατέρχεται υπό το μηδέν τον χειμώνα και μόνο στην εσωτερική πεδινή περιοχή υπερβαίνει τους 40^ο C το καλοκαίρι. Η σχετική υγρασία του αέρα κυμαίνεται μεταξύ 67,5 και 70 βαθμών της υγρομετρικής κλίμακας, με υγρότερο μήνα το Δεκέμβριο και ξηρότερους τους Ιούλιο και Αύγουστο. Ο νόμος είναι μεταξύ αυτών με την λιγότερη νέφωση στη χώρα: η μέση ετήσια νέφωση κυμαίνεται μεταξύ 3,5 και 4,0. Οι αίθριες ημέρες είναι περισσότερες από 150 και οι νεφοσκεπείς λιγότερες από 50.

Το σύστημα των ανέμων που επικρατούν είναι μάλλον κανονικό. Από τον Νοέμβριο έως το Μάρτιο επικρατούν ελαφρώς οι άνεμοι του νότιου τομέα, οι οποίοι πολλές φορές φτάνουν στο βαθμό της θύελλας προκαλώντας μεγάλη θαλασσοταραχή. Κατά τους θερμούς μήνες επικρατούν κυρίως οι δυτικοί άνεμοι ως θαλάσσιες αύρες και οι βορειοδυτικοί ως μελτέμια, τα οποία όμως παρουσιάζουν μικρότερη ένταση και συχνότητα σε σχέση με τα αντίστοιχα της περιοχής του Αιγαίου.

Οι βροχές είναι άφθονες από τον Οκτώβριο έως το Μάρτιο, τα δε ύψη βροχής είναι υπερδιπλάσια από αυτά που σημειώνονται στις ανατολικές περιοχές της Πελοποννήσου.

Το χιόνι, ιδίως στα παράκτια τμήματα, παρουσιάζει μικρή συχνότητα. Αντίθετα μεγάλη συχνότητα παρουσιάζει το χαλάζι, που πολλές φορές προκαλεί σημαντικές ζημιές στη γεωργία.

Πληθυσμός

Κυριότερα αστικά κέντρα του νομού είναι η πρωτεύουσα Πύργος και η Αμαλιάδα, νεότερη πόλη που συνεχώς αναπτύσσεται και η οποία οφείλει την ονομασίας της στην βασίλισσα Αμαλία. Άλλοι οικισμοί στην πεδιάδα της Ηλείας είναι η Γαστούνη, αγροτικό κέντρο με αξιόλογη ανάπτυξη κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Ανδραβίδα πρωτεύουσα του πριγκιπάτου του Μοριά κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας, τα Λεχαινά, πατρίδα του συγγραφέα Ανδρέα Καρκαβίτσα, η Ανδρίτσαινα, στις ανατολικές πλαγιές της Μίνθης, πατρίδα του φιλικού Πάνου Αναγνωστόπουλου, με σπουδαία βιβλιοθήκη, η Ολυμπία, κοντά στο αρχαίο ιερό του Δία, σημαντικός αρχαιολογικός χώρος και τουριστικό κέντρο.

Οικονομία

Από πλευράς οικονομικής ανάπτυξης και εισοδήματος, ο νομός βρίσκεται σε ενδιάμεσο στάδοιο μεταξύ των νομών της κεντρικής και της νότιας Πελοποννήσου (Αρκαδίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας) και των τριών νομών της βόρειας και βορειοανατολικής Πελοποννήσου (Αχαίας, Κορινθίας, Αργολίδας). Η οικονομία βασίζεται στην γεωργία. Η μεγάλη εύφορη πεδιάδα, η οποία αρδεύεται κατά το μεγαλύτερο μέρος προσφέρεται για ποικίλες καλλιέργειες. Η μισή έκταση του νομού είναι καλλιεργήσιμη. Καλλιεργούνται κυρίως δημητριακά, όσπρια, κηπευτικά και εσπεριδοειδή. Σημαντική είναι επίσης η καλλιέργεια κορινθιακής σταφίδας. Στην Ηλεία καλλιεργούνται οι μεγαλύτερες εκτάσεις-από κάθε άλλο νομό-σε θερμοκήπια. Κάποια ανάπτυξη παρουσιάζει η κτηνοτροφία (βοοειδή, αιγοπρόβατα, χοίροι). Στη περιοχή υπάρχει επίσης παράδοση στην εκτροφή αλόγων (ιπποφορβεία Γαστούνης).Άλλοι πόροι είναι η εκμετράλλευση των δασών (καλύπτουν περίπου το ένα τέταρτο του νομού) και η αλιεία. Αξιόλογες είναι οι ιαματικές πηγές της Ηλεία: του Καϊάφα και της Κυλλήνης. Η βιομηχανία περιορισμένη, περιορίζεται σε επεξεργασία αγροτικών προϊόντων. Αξιόλογος και συνεχώς αναπτυσσόμενος πόρος του νομού είναι ο τουρισμός, που οφείλεται και στα αρχαία μνημεία (Ήλις, Ολυμπία, Φιγαλεία) και στο τοπίο, ειδικότερα στις εκτεταμένες πανέμορφες αμμουδιές. Σε κάθε Ολυμπιάδα  η περιοχή συγκεντρώνει τα βλέμματα του κόσμου, καθώς εκεί πραγματοποιείται η τελετή αφής της φλόγας.

Για την Ιστορία της περιοχής, βλ Νομός Ηλείας Ιστορία       

Ιστορία

Συγκοινωνίες επικοινωνίες

Εκπαίδευση

Αξιοθέατα

Πολιτική Γεωγραφία